گزارش یورونیوز از نظام آموزشی فرانسه؛
«آموزش کالا نیست، مدرسه تجارتخانه نیست»
قسمت دوم
از جمله تفاوت های مدارس فرانسه با ایران این است که دانش آموز هیچ پولی برای خرید کتاب های درسی پرداختنمی کنند. کتاب های درسی در ابتدای سال تحصیلی از سوی مدرسه به دانش آموزداده می شود و او مسئول است که کتاب ها را جلد کرده و تمیز نگهداری کند ودر پایان سال تحصیلی به مدرسه بازگرداند و همین کتاب در سال بعد برای دانش آموزان دیگر مورد استفاده قرار می گیرد.
نکته مهم دیگر کمک هزینه مساوی برای تمامی دانش آموزان پیش از آغاز سال تحصیلی است. دولت بطور مساوی بهازای هر دانش آموز مبلغی پرداخت میکند. بعنوان مثال این مبلغ در مقطع راهنمایی حدود 350 یوروست. به این ترتیب خانواده ها می‌توانند لوازم التحریر مورد نیاز را که ابتدای هر سال از سوی مدرسه اعلام می‌شود خریداری کنند. لوازم مورد نیاز مبلغی حدود 100 یورو هزینه دارد و خانواده ها بابقیه پول پرداخت شده برای هر دانش آموز می توانند لوازمی مانند کیف مدرسه یا لباس های مورد نیاز دانش آموز را خریداری کنند.
موسسات کمک آموزشی خصوصی در فرانسهبر اساس تحقیقات صورت گرفته درفرانسه بین یک سوم تا یک چهارم دانش آموزان در مقاطعی از سال‌های تحصیلیشان به کلاس های خصوصی آموزشی مراجعه می کنند که از نظر تحلیلگران جمعیت وسیعی را شامل می شود.
به گفته دومینیک گلسمان، جامعه شناس فرانسوی موسساتی که کلاس های کمک آموزشی ارائه می کنند در 10 سال گذشته در فرانسه گسترش چشم گیری داشته اند.
سهم بازار کمک های آموزشی پولی در فرانسه هر سال 10 درصد افزایش می یابد. بر اساس مطالعه موسسه مطالعات بازار آنلاین در سال 2017 این بازار ارزشی 2.5 میلیارد یورویی ی یافته است.
بر اساس آمارها در فرانسه از هر5دانش آموز مقطع راهنمایی و از هر 3 دانش آموز دبیرستانی یک نفر کمکآموزشی خصوصی گرفته اند. امارها نشان می دهد که دانش آموزانی که به کلاسخصوصی رفته اند بطور متوسط 40 ساعت در سال از این کلاس ها استفاده کردهاند. مطالعات نشان می دهد که بیشتر کودکان خانواده های طبقه متوسط به این کلاس ها رفته اند و هدفشان بدست آوردن نتایج بهتر برای ورود به دانشگاه‌هایی است که بر اساس گزینش یا کنکور دانشجو می پذیرند.
بر اساس آمارهای رسمی حدود 17درصد دانش آموزان فرانسوی (حدود 2 میلیون دانش آموز) در سال 2017 از کمکهای آموزشی خارج از مدرسه استفاده کرده اند. این در حالیست که بین سال‌های1995تا 2005 این رقم حدود 3 درصد بوده است. فرانسه در حال حاضر کمی بیشتراز 12 میلیون دانش آموز در سه مقطع ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان دارد.
بعنوان مثال موسسه کلاس های خصوصی آکادومیا که از مشهورترین ها در فرانسه است برای هر ساعت 35 یورو پول می گیرد که البته 50 درصد این مبلغ شامل تخفیف مالیاتی می شود و از سوی دولت به خانواده ها بازگردانده می شود. اما نکته جالب اینکه پیش از تصویب این قانون در سال 2010، هزینه یک ساعت کلاس خصوصی در موسسه آکادومیا 15یورو بود و بعد از تصویب این قانون هزینه این کلاس ها دو برابر شد.
هنری ویی گروس ژان متخصص مردم شناسی آموزش می گوید که افزایش سهم کمک های آموزشی پولی باعث افزایش شدیدنابرابری به ضرر دانش آموزان خانواده های کم درآمد می شود.
فرانسه از جمله کشورهایی است که «پایگاه اجتماعی» تاثیر قابل توجهی در وضعیت کیفی آموزشی دانش آموزان دارد.
اروان لوو نویسنده کتاب «موفقیتبا پول؟ بازار کلاس های خصوصی» می گوید که کلاس های خصوصی ترویج کننده تبعیض در جامعه‌اند. کودکان افرادی که از نظر شغلی در جایگاه کادر قراردارند 3 برابر بیشتر از کودکان افراد کارگر از کلاس های خصوصی پولی بهره مند می شوند. این در حالیست که برای کلاس های رایگان کمک آموزشی این رابطه کاملا معکوس است. از نظر این پژوهشگر حوزه آموزش در فرانسه کلاس های رایگان کارایی اندکی دارند چرا این کلاس ها با کودکانی سر و کار دارند که به‌طورسیستماتیک با مشکلات جدی تر آموزشی مواجهند و این کلاس های رایگان تنها کمکهای اندکی ارائه می کنند.
تحقیقات یورونیوز در ارتباط بابرخی از این موسسات رایگان نشان می دهد افرادی که در این مراکز کار می کنندلزوما متخصص آموزش یا آموزگار نیستند بنابراین کمکی که به کودکان ارائه میکنند بستگی به سطح شناختی است که از کودکان دارد. یکی از آموزش گیرندگاناین موسسات به یورونیوز می گوید: «همه چیز بستگی به این دارد که روزی که به این موسسه می روم چه معلمی آنجا برای کمک به ما حاضر باشد، برخی داوطلبان روش کارایی برای آموزش ندارند و برخی مناسب هستند.»
اروان لوو می گوید باید به گفتمانی که از موفقیت دفاع می کند بدبین بود چرا که این گفتمان اغلب پروژهبازتولید طبقات اجتماعی یا نابرابری اجتماعی را در دل خود پنهان کرده است. او این موضوع را در کتابش مورد تحلیل قرار داده است.
موسسات کمک آموزشی رایگان با مشارکت شهروندانانجمن ها و موسسات خیریه وداوطلبانه که کمک های تحصیلی رایگان به دانش آموزان ارائه می کنند درفرانسه تنوع وسیعی دارند و گاه به تعداد شهرها قابل شناسایی هستند.
نکته قابل توجه در فعالیت این موسسات این است که شهرداری ها، نهادهای دولتی، کلیسا و برخی شرکت های خصوصی نیز بعنوان حامیان این موسسات با آنها همکاری می کنند.
به عنوان مثال موسسه «کمک های تحصیلی دوستانه» از جمله مراکزی است که در سطح ملی فعالیت می کند. این موسسه بطور مجانی به کسانی که کودکانشان به کمک آموزشی دارند خدمات ارایه کند. در این موسسه، تمام شهروندان مشارکت دارند، به این ترتیب که افرادی که تمایل به همکاری دارند ثبت نام میکنند و هر کدام آنها حداقل یک ساعت درهفته به یک دانش آموز خدمات آموزشی ارائه می‌دهد.
این موسسه بطور آنلاین باداوطلبان و دانش آموزانی که نیازمند کمک آموزشی هستند ارتباط برقرار میکند. در سال جاری 4100 دانش آموز با همکاری 3500 داوطلب، کمک آموزشی دریافتکرده اند.
موسسه ADOS نیز از جمله موسسات منطقه ای است و حوزه فعالیتش در شهر لیون فرانسه است. موسسه ای با 30 سالسابقه فعالیت که ثبت نام در آن برای دانش آموزان رایگان است و دانش آموزان در ابتدای سال تحصیلی مشخص می کنند که حداقل چند بار در هفته می توانند بهاین موسسه سر بزنند و بیشتر در چه دروسی نیاز به کمک دارند. معلمان اینموسسه تماما از افراد داوطلب (دانشجویان، بازنشستگان، فعالان اجتماعی وغیره) تشکیل شده است و از حمایت نهادهای دولتی و شهرداری برخوردار است.
کتاب های کمک آموزشیکتاب‌های کمک آموزشی به‌عنوانکتاب‌های مکمل درسی در بازار آموزشی فرانسه در دسترس است. این کتاب ها درتمام پایه های تحصیلی از ابتدایی تا دبیرستان و آمادگی کنکور در کتابفروشیها به فروش می‌رسند.
در مجموع فرانسه هنوز از نظرپولی شدن آموزش عقب تر از کشورهای انگلیسی زبان همانند بریتانیا یاکاناداست، با این حال در سال‌های اخیر سرعت خصوصی شدن آموزش در فرانسه افزایش یافته و بازار کلاس های خصوصی در حال گسترش است. تلاش های شهروندی برای مبارزه با افزایش نابرابری آموزشی که موضوع نگرانی بسیاری ازپژوهشگران فرانسوی است، در برابر بازار رو به رشد کلاس های خصوصی شایدچندان تاثیرگذار نباشد با این حال شهروندان داوطلب تلاش می کنند امکان دسترسی طبقات پایین جامعه را به برابری آموزشی بیشتر کنند.
