مهر آغاز دانایی است
رضا_قاسم‌پور
در عصر دانایی محوری و کهکشان رقابتهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آینده از آنِ کسانی است که امروزه روی خلاقیت افراد مستعد سرمایه گذاری میکنند و البته صاحب نظران معتقدند که خلاقیت امری اکتسابی است نه ذاتی .
دکتر شکوهی اولین وزیر آموزش و پرورش پس از انقلاب با 57سال سابقه معلمی معتقد است که آموزش و پرورش ما به جای تربیت مردِ کار، پشت میز نشین تکثیر میکند.
سیستم آموزشی ما به شدت حافظه محور بوده و اصولا با بازار کسب و کار و نیازهای واقعی جامعه بیگانه می باشد.
در خاطرات یکی از دانشجویان ایرانی مقیم ژنو میخوانیم که:
"من در آنجا آدم مضحکی هستم. سر کلاس گیاه شناسی یک گل را چنان توضیح میدهم که دهان استاد باز میماند، ولی در باغ نباتات قادر به شناسایی همان گیاه نیستم!"
موانع آموزش و پرورش ما چیست؟
عمده ترین مشکل آ.پ نگاه مصرف گرایانه دولتمردان نسبت به آموزش و پرورش می باشد.
نظام دیوانسالار منبعث از فرهنگ عمومی
سد کردن و عدم پذیرش سازمانی تازه ها
به رسمیت نشناختن تفاوتهای فردی و خلاقیتها
عدم اجرای اصل 15قانون اساسی
بی هدفی معلم و متعلم
بی ارزش شدن علم و دانش در جامعه
بی انگیزه بودن دانش آموز و معلم
ثابت و تکراری بودن مفاهیم مورد آموزش
کتاب محوری و حافظه محوری
برداشت معیوب از پژوهش و علم
زیاده روی در تجلیل از نخبگان ورزشی و عدم توجه کافی و وافی به نخبگان علمی
و... از دیگر موانع کارآمدی نظام آموزشی ماست.
بر اساس چشم انداز یونسکو از آموزش و پرورش در دهکده جهانی و زندگی در جوامع بدون مرز، در امر یادگیری باید چهار رکن اصلی یادگیری:
یادگیری برای زیستن، دانستن، انجام دادن و زیستن با یکدیگر مدنظر باشد.
علاوه بر آن باید آینده شناسی و آینده پژوهی، تعلیم و تربیت همه جانبه، توجه به هوش هیجانی EQ، بکارگیری شیوه های فعال مشارکتی و درک شهودی در آموزش، تنوع بخشی، نماد سازی و معناسازی، آموزش از مسیر بازی، طنز و مشارکتی، اکتشافی، درگیر شدن با مسئله، آزمایش، طبقه بندی تعمیم یافته، ارتباط با ذهن و مفهوم و توجه به خلاقیت و هنر در امر تعلیم و تربیت از بایسته های یک نظام کارآمد آموزشی است.
همچنین به باور صاحبنظران تعلیم و تربیت حقوقی بر دانش آموز مترتب است که اهم آن عبارتند از:
حق اظهار نظر
حق اظهارنظر، انتقاد و پیشنهاد درباره مسائل مختلف مدرسه و درس، موجب رشد شخصیتی و اعتماد به نفس در دانش آموز می شود. پرورش چنین روحیه ای در دانش آموز، احساس نقش سازنده بودن و احساس مسئولیت را در او فعال می کند.
حق احترام
یکی از مبانی رشد شخصیت و بالندگی افراد در جامعه، احترام گذاشتن به آنان است. پایه رشد شخصیت اجتماعی افراد، بیشتر در مدارس شکل می گیرد و بی حرمتی به شخصیت دانش آموز از سوی هر یک از عوامل مدرسه، باعث لطمه روانی می شود.
حق نشاط و شادی
در محیط با نشاط و شاد، زمینه های بیشتری برای رشد روانی و فکری دانش آموزان وجود دارد. محیط خشک و بی نشاط، موجب تنزل سطح یادگیری و آموزش در مدارس می شود.
حق بهداشت
یکی از حقوق اولیه دانش آموزان، حق بهداشت و رعایت آن در مدارس است. بهداشت جسمانی و محیطی، در بهداشت روانی افراد مؤثر است؛ از این رو فضای بهداشتی مدارس باید طوری مجهز شود که دانش آموز دچار مشکل یا بیماری نگردد.
پیوند خانه و مدرسه
انجمن اولیا و مربیان مظهر همکاری خانه و مدرسه در تعلیم و تربیت دانش آموزان است و اولیا به عنوان صاحبان اصلی این سرمایه های ارزشمند، دارای حق اظهارنظر، نظارت و در برخی موارد حق دخالت در مسائل آموزش و پرورش هستند.
پروژه مهر و بازگشایی مدارس
برنامه ریزی و هماهنگی تمام فعالیتها و تمهیدات لازم برای بازگشایی مدارس را می توان در پنج محور زیر خلاصه نمود:
??تعمیر و تجهیز مراکز آموزشی
??توجیه دست اندرکاران و جامعه هدف نسبت به جوانب موضوع
??اطلاع رسانی بهنگام به اولیا و دانش آموزان
??تأیید صلاحیت نیروهای شاغل در مدرسه
??نظارت و ارزیابی بر عملکرد بخشهای مختلف
پروژه مهر روی کاغذ بسیار شکیل و دلنشین میباشد، ولی در صحنه عمل آسیبهای جدی بر آن مترتب است:
تجهیز و تعمیر مدرسه با کدامین منبع مالی؟
اطلاع رسانی با کدام تریبون؟
متأسفانه پروژه مهر به جای آماده سازی واقعی مدارس بیشتر به سمت مستندسازی و فعالیتهای ویترینی سوق یافته و به دلایل متعدد از پرداختن به لایه های چرکین و مغفول آموزش و پرورش طفره میرود.
سخن آخر این که برای حل و فصل مسائل مبتلا به آموزش و پرورش راهی بجز مشارکت فعال اولیا در امر تعلیم و تربیت تصور نمیشود.
در امر مشارکت اولیا نیز مدارس مناطق برخوردار تا حدممکن اولیا را سرکیسه میکنند در حالیکه در مدارس پایین دست، مدیران و کادر اجرایی باید پول کتاب دانش آموز را نیز به نحو مقتضی تقبل نموده و تسکینی بر روح و روان برخی از مخاطبین شان باشد.
